Successen gaan steeds gepaard met tegenslagen die alleen maar overwonnen kunnen worden met een gemeenschappelijke aanpak. De media heeft steeds oog voor extremen en maakt dat succes en tegenslag kort naast elkaar liggen. De opmars van het Little Cherryvirus overschaduwde in de media al het intensieve werk van de moderne kersentelers om een zo goed mogelijk kwaliteitsproduct aan de consument aan te bieden. Maar nieuws wordt nu éénmaal op de moment gebracht zoals de smid zijn ijzer smeed, nl. wanneer het heet is.

Katarakthype

Ghislain Ghijsens in Helshoven heeft aan de drukste toeristische Katarakttrekpleister in Haspengouw zijn boomgaarden liggen. Tegenover de kapel van Helshoven woont hij op de ouderlijke boerderij die enkele jaren geklasseerd werd samen met de achterliggende hoogstamboomgaard. Geen probleem voor Ghislain en zijn vrouw want dit plekje in Haspengouw is door de éénserie Katarakt plots een hype geworden. Er gaat geen weekend voorbij of het is er een drukte van toeristen. Ook in de week zijn er op dinsdag en donderdag de bezoeken van meerdere bussen per dag.
Indien dit er niet was geweest dan was Ghislain gedoemd om zijn bedrijf te stoppen. Zijn hoogstamboomgaard moet blijven doordat deze door Monumentenzorg Vlaanderen geklasseerd is. Hierbij is een zware hypotheek gelegd op zijn 4 ha gronden achter de boerderij waardoor het aanleggen van een moderne aanplant uitgesloten is. Een groot deel van de productie beantwoordt niet meer aan de eisen die tegenwoordig gesteld worden om dit fruit op de veilingen te verkopen. Zo zijn de rassen niet meer up to date en kan men niet altijd topkwaliteit nastreven. Voor de particuliere verkoop aan de toeristen is dit gelukkig echter geen probleem. Zijn oogst vliegt van de toonbank of beter gezegd: ’trieur’. Want daar komen de toeristen de kersen onder hun sorterende handen wegkopen.

Foto: 239: Kapel van Helshoven is de drukste toeristische Katarakttrekpleister.
Aanpak
Toch is Ghislain bezorgd. Reeds een vijftal jaren geleden signaleerde hij het fenomeen van het oprukkende virus in zijn 20-jarige hoogstamboomgaard. De infectie was over gekomen van een naast liggende totaal verouderde zieke boomgaard die ondertussen werd gerooid. Maar het kwaad is geschied en momenteel breidt de virusziekte zich van jaar tot jaar uit in zijn boomgaard. "Vijf jaar geleden werd ik uitgelachen omdat ik voor het virus waarschuwde", vertelt hij. "Vandaag krijg ik spijtig genoeg gelijk. Net als elders in de streek is mijn hoogstamboomgaard tot de helft aangetast.”
De helft van de oude hoogstamkersenbomen zijn besmet met het virus dat zorgt voor piepkleine vruchten. "Als er niets ondernomen wordt tegen het littlecherryvirus, dreigt er een economische crisis voor de kersensector," zegt René Ginckels, directeur van het Proefcentrum Fruit.
"Ook de appelwolluis is een mogelijke overdrager", zegt Tom Deckers van PC Fruit. "De ziekte kan ook overgedragen worden via besmet enthout of via besmette wortels." Wat kan men nu al doen? "Helaas is er nog geen doeltreffend middel om het virus te bestrijden. Dus moet je meteen de bomen rooien met de volledige wortel. Ook de wilde kersen die her en der in de bermen en bossen staan, moeten gerooid worden.”

Rooien
Sinds de omschakeling van de hoogstam naar de laagstam, door het vinden van de ideale onderstammen en snoeimethoden, hebben heel wat fruittelers zwaar geïnvesteerd in moderne kersenaanplantingen. Meerdere van die aanplantingen vertonen ook reeds geïnfecteerde bomen. Het jaar na jaar rooien van enkele zieke bomen leidde bij een aantal telers tot het drastisch besluit om de hele aanplant op te ruimen. Op verse grond worden dan nieuwe aanplantingen gerealiseerd met virusvrij plantmateriaal. Fruitbedrijf Bels heeft afgelopen winter in Groot-Gelmen een besmette kersenplantage gerooid. Besmette bomen werden al enkele jaren stelselmatig verwijderd. Maar het bleef dweilen met de kraan open en werd vorige winter de volledige plantage gerooid. Dit laatste is één van de maatregelen voor het indijken van die catastrofale ziekte.

Paul Gielen uit Brustem,een van de grootste kersentelers uit Vlaanderen, volgt met argusogen de toestand op. “Zodra wij iets opmerken, rooien we de besmette boom meteen. Maar zo lang er geen wettelijke regeling komt, vrees ik het ergste voor de toekomst,” zegt Gielen. Maar er zijn nog meer maatregelen die de telers kunnen of beter moeten nemen.

Internationaal colloquium

Op initiatief van de gemeentelijke raad voor landbouw-, tuinbouw en fruitteelt hield het Proefcentrum Fruit een internationaal colloquium. Wetenschappers uit verschillende landen legden hun bevindingen naast elkaar. Volgens onderzoeker Charles de Schaetzen was de boomziekte in Canada al aanleiding tot massale rooiingen en neemt Duitsland binnenkort maatregelen. Ook Truiens landbouwschepen Bert Stippelmans werkt samen met het Proefcentrum, Studiekring Guvelingen en de vakorganisaties aan een actieplan. “Sint-Truiden als hoofstad van de fruitteelt mag deze problematiek niet laten aanmodderen.”

Actieplan

Om het probleemvirus aan te pakken, moeten de aangetaste bomen gerooid worden. Maar toeristisch gezien knelt daar nu het schoentje, want de hoogstamboomgaarden bepalen net het uitzicht van Haspengouw. "Als stadsbestuur willen wij zeker de hoogstamboomgaarden houden. Maar nu subsidiëren wij zieke boomgaarden en daar willen wij verandering in brengen", zegt Bert Stippelmans, schepen voor Landbouw en fruitteelt van Sint-Truiden. "Het heeft geen zin om aangetaste bomen te beschermen. Als wij over 20 jaar nog hoogstambomen willen, moeten we nu zelf gronden, gelegen langs toeristisch belangrijke plaatsen, aankopen. Ze aanplanten met gezonde hoogstambomen, geënt met nieuwe rassen, en die ook onderhouden. Twee jaar geleden heeft het stadsbestuur al een bedrag van 1 miljoen euro op de begroting ingeschreven om de ziektehaard te bestrijden en om grond aan te kopen. Ik stel vast dat er nog geen euro is uitgekeerd en dus moeten wij het ruimtelijk uitvoeringsplan hiervoor aanpassen."
Ook wil hij dit actieplan ook aan andere gemeenten in Haspengouw aanbevelen. Het uiteindelijk doel is over enkele tientallen jaren nog te kunnen beschikken over goed onderhouden hoogstamboomgaarden die het landschap sieren. Met de huidige verouderde en zieke hoogstammen is dit beperkt tot 10 jaar.

Economische teelt of toeristische nostalgie?

Er hoeft dus geen keuze gemaakt te worden tussen een economische laagstamzoetekersenteelt of de toeristische nostalgie van hoogstamboomgaarden. Beiden kunnen rustig naast en met elkaar door het leven gaan zonder dat de één voor de ander een bedreiging vormt. Wel zullen er vanuit de beroepswereld, telers en boomkwekerijen, overheid en particulieren de nodige inspanningen geleverd moeten worden. Dit met als doel het behoud van een zowel economisch als toeristisch streekgebonden product.


De resultaten van dit colloquium, maatregelen en de actieplannen voor de bestrijding en indijking van het Littlecherryvirus worden voorgesteld op vrijdag 18 juli om 19u30 in de wintertuin van de Tuinbouwschool. Meer info pagina ???

Eddy Leclere
Studiekring Guvelingen

Voor meer info, klik op de banner bovenaan de homepage.

Voor de krantenartikels, klik op onderstaande links.

Voor het artikel in Fruitteeltnieuws download bijlagen.

Voor de resultaten van het Internationaal Colloqium download bijlage.