“Ik zag dat fruittelers in een open fabriek hun producten telen, het pakket aan beschikbare gewasbeschermingsmiddelen steeds kleiner en duurder wordt, er steeds meer resistentie tegen optreedt en residu-arm fruit een commerciële eis is geworden”, zegt Eddy Gieraerts, zaakvoerder van CropSafe bvba. Als niet fruitteler zetelt hij al geruime tijd in het bestuur van de Belgische Fruitveiling. Dit deed hem nadenken om samen met Francis Claes, chemicus en medevennoot om natuurlijke bescherminggels voor fruitgewassen te ontwikkelen. Hun pas opgerichte bedrijf CROPSAFE bioprotection™ zorgt zowel voor de ontwikkeling als de productie in Sint-Truiden.

Fictie of realiteit ?

Eddy en Francis geloven alvast in hun project. Het bewijs hiervan is terug te vinden in de zware investeringen die er in de afgelopen maanden zijn gebeurd in onderzoek en testen. Van de BFV werden inmiddels bedrijfsgebouwen gehuurd en daarin werden opslagtanks en mengapparatuur geïnstalleerd. Daarnaast won CropSafe met haar plannen reeds in maart 2009 de innovatieprijs voor de land- en tuinbouw van de provincie Limburg. Met deze prijs inspireert men de Limburgse land- en tuinbouw om innovatief te werken en te denken.
Toch klinkt alles nogal simpel, want zo zou schade door nachtvorst beperkt kunnen worden door de bomen met een gel te bespuiten. Of zouden insecten bestreden worden door met een kleverige gel hun mobiliteit te beperken. Of zou het spuiten van een afbreekbare coating op de vruchten schimmelaantasting of het barsten van kersen voorkomen…
Maar de testresultaten van de proeven in PCFruit in samenwerking met het IWT (Instituut voor Wetenschappelijk en Technologisch onderzoek) zijn alvast veelbelovend.

Nanotechnologie

De werking van de gels berust vaak op hun fysische eigenschappen . Ze bevatten géén actieve stoffen en vallen daarom ook niet onder de categorie van de klassieke gewasbeschermingsmiddelen. Bij het ontwikkelen van de gels maakt CropSafe ook gebruik van de kennis die over gels aanwezig is in de coating- en voedingsmiddelenindustrie. “We maken intelligente gels die onder andere gebaseerd zijn op nanotechnologie”, vertelt Francis enthousiast. “Dit betekent dat die gels waterafstotend zijn maar wel gassen doorlaten. Met gels die bestaan uit grotere moleculen wordt vaak de ademhaling van het fruit geblokkeerd.”
Alle gels zijn biologisch afbreekbaar, niet fytotoxisch en oplosbaar in water. Dit betekent dat de producten weliswaar gecontroleerd maar makkelijk van de vruchten kunnen afspoelen en hierdoor geen actief residu achterlaten. Ze zijn daardoor toepasbaar in zowel de geïntegreerde- als de bioteelt.
Dit jaar komt CropSafe met vijf nieuwe producten op de markt. Achter de schermen wordt bovendien gewerkt aan nog meer producten. “De criteria voor onze producten zijn dat ze steeds minstens 25% beter moeten zijn dan een eventueel bestaand preparaat en tevens goedkoper, gebruiksvriendelijker en residu-vrij moeten zijn”, zegt Eddy.
“Een aantal producten zijn in patentaanvraag of geregistreerd terwijl andere middelen nog in volle ontwikkeling of momenteel in een testfase zijn. Sommigen worden door ons bewust niet gepatenteerd om ze betaalbaar te houden voor de telers.”

Frozil tegen vorst

Met Frozil wordt de vorming van ijskristallen in de bloemen voorkomen waardoor deze minder snel bevriezen. Het product is op de PCFruit Proeftuin Pit- en Steenfruit in Sint-Truiden uitgebreid in klimaatkamers getest. Uit de cijfers blijkt dat bij temperaturen tussen de -1,5 ⁰C en -5 ⁰C, de met Frozil behandelde bomen steeds dubbel tot vier keer meer onbeschadigde bloemen hebben dan onbehandelde bomen. In herhaalde oriënterende vorsttesten op de bomen in de klimaatkamers van PCFruit bleek Frozil telkens aanzienlijk beter te scoren dan de controle ( in 2008 overleefde 59% vs 10 % bij 4 uren - 3,5°, in 2009 80% opzichtens 29% in de onbehandelde controle en 42% vs 0% bij -3,5° met telkens een nadelige hoge luchtvochtigheid tussen 80 en 90 %.
Zonder regen blijft Frozil zeker drie dagen dezelfde werking behouden. Doordat het product afregent moet na regen eventueel opnieuw gespoten worden. De eerste adviezen zijn dan ook het herhalen van de bespuiting na regen of in een droge periode met een driedaags spuitinterval.
Bij temperaturen lager dan -5 ⁰C is Frozil nog niet getest. Maar Francis is overtuigd dat als er na een strenge lentenachtvorst nog goede bloemen over zijn dan is met Frozil het aantal onbeschadigde bloemen met tenminste 50% te verhogen.

Repelo tegen barsten

In de zoete kersenteelt is de roep naar overkappingen ter bescherming van de vruchten tegen barsten, groot . Omwille financiële of praktische redenen is het plaatsen ervan echter niet altijd mogelijk. De vruchten beschermen met een gel biedt thans perspectieven tot meer dan 30% minder gebarsten vruchten, wat blijkt uit de proeven van PCFruit in 2008 en 2009 op Noire de Meched, Skeena en Karina. In de proef met Skeena, bekend om zijn zeer grote barstgevoeligheid, werd het percentage gebarsten kersen teruggebracht van 30 % bij onbehandeld tot 19% (2008) en van 17% tot 12 % (2009) na behandeling met Repelo. Deze eveneens biologisch afbreekbaar gel is waterafstotend en ademend. “Doordat er geen actief residu op de vruchten achterblijft is er ook geen invloed op de smaak van de kersen”, zegt Francis. De kersen hebben na de behandeling wel meer glans en naar versheidsuitzicht toe is het langer groen blijven van het steeltje na de pluk ook commercieel niet onbelangrijk. Naargelang de weersomstandigheden adviseert men om Repelo 1 keer per week te spuiten.

Vitaler aardbeiplanten

In proeven op aardbeien werden naast het verminderen van het scheuren van aardbeien en daarmee ook het vruchtrot, ook steviger en vitaler planten verkregen. “We wisten niet dat die proeven uitgevoerd waren”, zegt Eddy Gieraerts. “We kregen op een dag een telefoontje met de uitnodiging om eens naar die proef te komen kijken. Zonder meer uitleg te hebben gekregen gingen we met een klein hartje naar het proefperceel. Tot onze grote opluchting zagen we planten die blijkbaar weinig of geen last hadden van moeder natuur, wel integendeel. Onder hun biologische schermkap zorgde de gel blijkbaar voor een remming en betere regeling van de verdamping met sterke planten en vruchten als resultaat. Uitgebreide proefnemingen zijn opnieuw gepland in 2010.
Foto’s
Vloeibare kaoline

De verwarring van de perenbladvlo in het voorjaar lukt aardig met het toepassen van kaoline op de bomen. Vlooien hebben blijkbaar geen zin om op witte bomen hun eitjes te leggen. Of de kleistipjes op eitjes van hun soortgenoten lijken, waarmee ze niet in concurrentie voor hun voortplanting willen gaan, durft Eddy niet zeggen. Wel is er een duidelijke werking van deze toepassing. De behandeling op zich is echter geen makkie. Daarom brengt CropSafe met Periflo een stabiel vloeibare en minder gemakkelijk afregenbare versie op de markt. Hierbij zakken de kleideeltjes in het opgeloste product ook minder snel uit met minder verstoppingen van de spuittanken en –doppen tot gevolg.

Residutolerantie

Ook naar andere insecten toe lopen er proeven om met een kleverige gel de insectenlarven te fixeren waardoor ze niet meer kunnen bewegen. De eerste resultaten geven een hoopvolle werking maar de praktische werking kan nog verbeterd worden. Tegen 2010 worden nieuwe testen gepland en de lancering verwacht.
Naast insecten zijn ook de infecties door schimmelziekten een belangrijke speler in het gewasbeschermingsdossier en daarmee ook de residuproblematiek. Op de vraag of er ook gels zijn die infecties door deze belangrijke belagers van de fruitteelt voorkomen was tevens het antwoord positief. Blijkbaar zijn de mogelijkheden met afbreekbare gels oneindig. Zo belemmert Sporax dat sporen van schimmels in de vruchten binnendringen doordat het een soort coating rondom de vrucht vormt. Zo kon bij testen op PCFruit de klokhuisschimmel (fusarium) bij appel met 50% verminderd worden. Door de mogelijke toepassing van Sporax tegen vruchtrot bij appel en peer wordt het misschien mogelijk de residutolerantie niet te overschrijden. De testen met Sporax worden in 2010 verdergezet.

Vogelschade

Om vraatschade door duiven bij het telen van doperwten te voorkomen werd Aversis ingezet. Aan deze reeds marktklare gel is een geurmiddel toegevoegd waar o.a. bosduiven een aversie van hebben. In testen die uitgevoerd werden door LV-Vlaanderen was de vraatschade met een aanzienlijk percentage afgenomen.
In de perenteelt is de laatste jaren een soortgelijke vogelschade, nl. vraatschade door kraaien, waar te nemen. Hieromtrent werden nog geen testen gedaan maar net zoals de duiven hebben de kraaien misschien ook wel een aversie tegen deze gel.

Eddy en Francis voeren integriteit hoog in het vaandel: “We moedigen een eerlijke en open dialoog met onze afnemers aan en willen op die manier een relatie van wederzijds vertrouwen, permanente samenwerking en een win-winsituatie opbouwen.”
Voorlopig klinkt het nog als een sprookje maar als dit straks allemaal reële en valabele resultaten heeft dan bezitten Eddy en Francis misschien wel de kip met gouden eieren. Of er al kapers op de kust zijn willen ze niet kwijt. Wel zeggen ze:” We zijn dit initiatief niet uit grof winstbejag gestart maar wel voor de uitdagingen en uit een ideologie om het de fruittelers makkelijker te maken in de strijd tegen ziekten, insecten, barre weersinvloeden, residuvoorschriften, enz… Als reflex naar de concurrentie die er mogelijk zou kunnen komen, produceert CropSafe zonder overbodige kosten en kunnen wij onze producten aan correcte prijzen verkopen. Naarmate het succes kunnen de startprijzen naderhand nog zakken. Alzo zal de interesse om onze gels na te maken miniem worden.”
Of er ook reactie zal komen vanuit de traditionele gewasbeschermingsindustrie is nog niet bekend. Zeer zeker zullen deze ontwikkelingen met argusogen gevolgd worden. Gieraerts:”Het feit dat ook ideologische principes de bovenhand hebben,maakt onze weerstand ten opzichte van duizelingwekkende overnamecijfers alleen maar sterker. Natuurlijk zijn er nu reeds geïnteresseerden die willen mee investeren. Maar zolang de expansie van CropSafe binnen onze budgettaire mogelijkheden blijft, is er geen reden voor het aantrekken van externe investeerders.

Info

Meer informatie over de nieuwe producten van het bedrijf CropSafe alsook over de verdeling en de prijs ervan worden in december gecommuniceerd naar de sector toe. Eind november was er via een persmededeling en een voorstelling van de deelnemers aan de Innovatiewedstrijd van de Provincie Limburg reeds een eerste kennismaking met CropSafe. Hun producten en de ontwikkelingen zijn ook terug te vinden op de website www.cropsafe.eu .

Op vrijdag 11 december stelt CropSafe zijn producten met de werking en de kostprijs voor op de maandelijkse voorlichtingsavond van Studiekring Guvelingen. Meer info op pagina ???

Een week later zijn ze te gast op de Fructura vakbeurs op 18, 19 en 20 december in de hallen van de BFV in Sint-Truiden.

Eddy Leclere
Studiekring Guvelingen

Kader met foto 399: “Zowel Eddy als Francis gaven hun job op om in dit avontuur met een missie voor de fruitteelt te starten.”

Eddy Gieraerts is in de fruitsector een volkomen onbekende. Als enige niet fruitteler zetelt hij reeds 10 jaren als lid van het dagelijks bestuur van de BFV, de Belgische Fruitveiling in Sint-Truiden. Hij werd er aangetrokken omwille zijn opleiding als jurist, als manager en bestuurder bij diverse bedrijven. Vanuit een ander oogpunt geeft hij alzo een ondersteunende functie voor de raad van bestuur van de veiling. De vele problemen bij het telen van voedselveilig fruit heeft hem op het idee gebracht om producten te zoeken die de fruittelers kunnen helpen deze problemen te verkleinen”. Samen met biochemicus Francis Claes werden heel wat gels ontwikkeld. Zijn ervaring en ontwikkelingen in de wereld van de zaaizaden, onder meer voor zaadveredelingsbedrijf SESVanderhave, waar de zaden ook voorzien worden van een bio-afbreekbaar jasje , leidden mee tot de doorbraak voor de ideeën waar Eddy Gieraerts mee speelde.